Succesvol communiceren betekent dat je als schrijver zoveel mogelijk rekening houdt met de doelgroep. Je hebt oog voor de karakteristieken van de ‘typische’ lezer, voor de kennis(behoefte) en verwachtingen als ook de context waarin die archetypische lezer je tekst leest. Maar hoe doe je dit wanneer je tekst door jan en alleman moet worden begrepen? Dan zal je tekst zo eenvoudig mogelijk moeten zonder te vervallen in kleutertaal.

Het standaardadvies

Voor een eenvoudig begrijpbare tekst volg je uiteraard het standaardadvies:

• Schrijf korte zinnen met korte woorden
• Schrijf actief en gebruik zo min mogelijk de lijdende vorm

Daarnaast kun je de tips voor het schrijven van B1-teksten toepassen. B1 is overigens geen teksteigenschap maar een classificatie van de vaardigheden van een taalgebruiker in een vreemde taal. Deze classificatie is enige jaren geleden slim opgepikt als een manier om de moeilijkheidsgraad van een tekst aan te duiden. Wanneer je de tips opvolgt, kan naar verluidt 95% van de Nederlandse bevolking je tekst probleemloos lezen en begrijpen. Niet voor niets gebruikt de rijksoverheid onderstaande adviezen als richtlijn voor schrijvende ambtenaren:

• Zorg voor een duidelijke titel en tussenkopjes;
• Hanteer een actieve schrijfstijl met voorbeelden;
• Gebruik eenvoudige woorden die iedereen kent;
• Schrijf korte en duidelijke zinnen.

Bedenk wel dat wanneer je ze onbeperkt doorvoert, je tekst al snel het karakter van jip-en-janneke-taal gaat krijgen. De nuance verdwijnt en je loopt het risico niet serieus genomen te worden. In mijn ogen kun je ze daarom het beste beschouwen als waardevol en niet als dwingende voorschriften. Een helder zichtbare structuur en samenhang zijn wat mij betreft veel noodzakelijker voor een makkelijk te begrijpen tekst. Let daarbij op dat je de relatie tussen de zinnen en fragmenten voldoende markeert (omdat, daarom, ten eerste etc.). Zo maak je de structuur en samenhang inzichtelijk. Complexe zinsconstructies zoals de tang wil je uiteraard net als beeldspraak wegredigeren.

Een kant van de medaille

Het spreekt vanzelf dat de moeilijkheidsgraad van jouw tekst niet alleen bepaald wordt door het taalgebruik. De mate waarin de inhoud aansluit op de voorkennis van de lezer is minstens net zo belangrijk. Als schrijver van een eenvoudige tekst zal je inzicht in die kennis moeten hebben.